Το παιχνίδι ντετέκτιβ DNA Teach article

Author(s): Kenneth Wallace-Müller

Μετάφραση από τους Γεώργιο Σφλώμο και Βασιλική Ψωφάκη (Sflomos George, Vasiliki Psofaki). Με τη βοήθεια του παιχνιδιού ντετέκτιβ, ο Kenneth Wallace-Müller από την ομάδα του Gene Jury μας…

Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά του blackred/
iStockphoto

Ο Peter βρέθηκε νεκρός στο δωμάτιο του ξενοδοχείου που διέμενε. Ποιος θα μπορούσε να τον είχε σκοτώσει? Ποια αποδεικτικά στοιχεία που συνδέονται με το DNA μπορείτε να βρείτε στον τόπο του εγκλήματος και με ποιο τρόπο μπορείτε να τα αναλύσετε? Μπορείτε να βρείτε τον δολοφόνο?

Το παιχνίδι αυτό είναι κατάλληλο περισσότερο για μαθητές ηλικίας 10-15 χρονών (αξίζει να σημειωθεί ότι ο αξιολογητής θεώρει ότι το παιχνίδι αυτό είναι κατάλληλο για μεγαλύτερες ηλικίες). Θα χρειαστείτε χρόνο για να εκτυπώσετε, να κόψετε και να χωρίσετε σε φύλλα τα υλικά, 30 λεπτά για να παίξετε το παιχνίδι, και επιπρόσθετο χρόνο για συζήτηση.

Πριν να εισαγάγετε το παιχνίδι, εξηγήστε πως λειτούργει η αποτύπωση DNA. Μη ξεχάσετε να τονίσετε τις διαφορές ανάμεσα στην αποτύπωση του DNA (το προφίλ) και στην αλληλούχιση του πλήρους γονιδιώματος. Χρήσιμη θα βρείτε τη δημοσίευση των Hodge & Wegener (2006) και πήγες πληροφοριών από την ιστοσελίδα ^w1 Gene Jury.

Υλικά

Εικόνα 1: Μία από τις
κάρτες εξέτασης DNA
Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά του Gene Jury

Για να ξεκινήσετε το παιχνίδι, θα χρειαστείτε τα παρακάτω υλικά, τα οποία μπορούν να κατέβουν από την ιστοσελιδα Gene Jury^w1.

Φύλλα εργασίας (ένα για κάθε μαθητή ή ομάδα)
Ένα σετ καρτών αποδεικτικών στοιχείων DNA τοποθετούνται γύρω από τον τόπο του εγκλήματος; Βλέπετε Εικόνα 1, αριστερά.

Εικόνα 2: Μία δήλωση ενός
υπόπτου
Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά του Gene Jury

Ένα σετ από τις δηλώσεις των υπόπτων (πράσινο) και η αναφορά του παθολόγου (μωβ); βλέπε Εικόνα 2.
Διάφορα σετ (ένα για κάθε ομάδα) καρτών, με τα προφίλ DNA των υπόπτων (μπλε) και του θύματος (μωβ); βλέπε Εικόνα 3.
Διάφορα σετ (ένα για κάθε ομάδα) καρτών, που απεικονίζουν τα προφίλ DNA που βρέθηκαν γύρω από τη σκηνή του εγκλήματος και των ανθρώπων στη βάση δεδομένων DNA; Βλέπε Εικόνα 4. Δώστε τα υλικά αυτά στους μαθητές αργότερα.

Ιδανικά, όλα τα υλικά εκτός από τα φύλλα εργασίας θα πρέπει να είναι έγχρωμα και πλαστικοποιημένα.

Προετοιμάζοντας το παιχνίδι

Εικόνα 3: Η κάρτα με το
προφίλ DNA ενός υπόπτου
Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά του Gene Jury

Έξι μαθητές θα αναλάβουν τους ρόλους των ενόχων: Alex, Eric, Lisa, Olivia, Melinda και Dave. Δώστε σε καθένα από τους μαθητές την κάρτα με την δήλωση στην αστυνομία και την κάρτα με το προφίλ DNA για τον χαρακτήρα τους.

Ένας μαθητής είναι ο αστυνομικός-παθολόγος. Στον μαθητή/μαθήτρια που θα αναλάβει αυτόν τον ρόλο θα του δώσετε την κάρτα με την αναφορά του παθολόγου και την κάρτα με το προφίλ DNA του θύματος.

Προαιρετικά, ένας μαθητής αντιπροσωπεύει το θύμα: ξαπλώνει στο πάτωμα με ένα μαχαίρι (ή ένα υποκατάστατο που να αναπαριστά το μαχαίρι) πλάι του. Ακόμη και αν επιλέξετε να φανταστείτε το θύμα και το όπλο, τοποθετήστε τις πέντε κάρτες με τα αποδεικτικά στοιχεία DNA (από την λεπίδα του μαχαιριού, τη λαβή του μαχαιριού, τα νύχια του θύματος, το μπουφάν του θύματος, και το αίμα στο παράθυρο) γύρω από τη «σκηνή του εγκλήματος».

Η υπόλοιπη τάξη είναι οι ερευνητές, που εργάζονται σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων περίπου. Δώστε σε αυτούς τους μαθητές τα φύλλα εργασίας.

Ο δάσκαλος διαδραματίζει το ρόλο του επικεφαλή επιθεωρητή και του εργαστήριου εγκληματολογίας. Αυτός ή αυτή χρειάζεται τα φύλλα με τα προφίλ DNA από τα αποδεικτικά στοιχεία και τη βάση δεδομένων των DNA.

**Εικόνα 4: Το προφίλ DNA από τα αποδεικτικά στοιχεία. Κάντε κλικ για μεγέθυνση της εικόνας**

Παίζοντας το παιχνίδι

Το διάγραμμα ροής (Εικόνα 5, παρακάτω) απεικονίζει την αλληλουχία του παιχνιδιού.

**Εικόνα 5: Ένα διάγραμμα ροής για το πώς να παίξετε το παιχνίδι**
Η εικόνα είναι ευγενική προσφορά του Gene Jury

Ο επικεφαλής επιθεωρητής (δάσκαλος): διαβάζει δυνατά στην τάξη την εισαγωγή.

Χθες το βράδυ στο τοπικό ξενοδοχείο, ένα φοβερό έγκλημα ανακαλύφθηκε. Ο Peter, ένας γνωστός επιχειρηματίας, βρέθηκε νεκρός στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του από δύο επισκέπτες, τον Alex και την Olivia, στις 11μμ. Αυτοί, τηλεφώνησαν αμέσως στην αστυνομία, που έφτασε λίγο αργότερα. Ο παθολογοανατόμος εξέτασε το σώμα, και εκτίμησε το χρόνο του θανάτου του στις 9μμ., όχι πολύ μεγάλο χρονικό διαστημα αφότου ο Πέτρος είχε τελειώσει το δείπνο.

Ο Πέτρος, εκείνο το βράδυ, έκανε ένα γεύμα-πάρτι με μερικούς φίλους για να γιορτάσει την ολοκλήρωση της συγγραφής, ιδιοχείρως, ενός βιβλίου για τη ζωή του. Το πάρτι πραγματοποιήθηκε στην τραπεζαρία του ξενοδοχείου με πέντε φίλους του, οι οποίοι διέμειναν, εκείνο το βράδυ, στο ξενοδοχείο. Αφού η αστυνομία έφτασε, τα πέντε άτομα και η καμαριέρα του ξενοδοχείου ξύπνησαν, και συγκεντρώθηκαν στον κάτω όροφο για να υποβληθούν σε ανάκριση.

Ερευνητές: κοιτάξτε γύρω από τη σκηνή του εγκλήματος και χρησιμοποιήστε τον Πίνακα 1 για να καταγράψετε κάθε αποδεικτικό στοιχείο (οι κάρτες εξέτασης DNA στην Εικόνα 1; Ένα παράδειγμα έχει ήδη εγγραφεί στον παρακάτω πίνακα).

Πίνακας 1: Συλλέγοντας τα αποδεικτικά στοιχειά στο σημείο του εγκλήματος
Τύπος δείγματος (π.χ αίμα ή δέρμα)	Που βρέθηκε?
Δέρμα	Στο μπουφάν του θύματος

Ερευνητές: δώστε τα αποδεικτικά στοιχεία σας στο εργαστήριο εγκληματολογίας (στο δάσκαλο) για ανάλυση.
Αστυνομικός-παθολόγος: διάβασε φωναχτά την αναφορά σου σχετικά με την ανάλυσή από το σώμα του θύματος.
Ερευνητές: κρατήστε σημειώσεις από την έκθεση αναφοράς του παθολόγου.
Ύποπτοι: διαβάστε φωναχτά τη δήλωσή σας στην αστυνομία σχετικά με το ποιος είσαι και τι ξέρετε για το έγκλημα (Εικόνα 2).
Ερευνητές: χρησιμοποιώντας τον Πίνακα 2, στη συνέχεια, κρατήστε σημειώσεις από τις δηλώσεις των υπόπτων. Ποιος νομίζετε ότι θα μπορούσε να είναι ο δολοφόνος; Όλοι έχουν δώσει την άδειά τους ελεγχτεί το DNA τους, αλλά ο επικεφαλής επιθεωρητής σας επέτρεψε να πάρετε δείγματα από τρεις μόνο από τους υπόπτους. Αποφασίστε σε ποιους τρεις θα γίνει η δειγματοληψία.

Πίνακας 2: Αποδεικτικά στοιχειά από τους ενόχους.
Όνομα	Σημειώσεις από τις δηλώσεις των υπόπτων	Τον / την υποπτεύεστε;	Να ληφθεί δείγμα; (Επιλέξτε μόνο τρεις)
Alex
Eric
Lisa
Olivia
Melinda
Dave

Ερευνητές: πάρτε ένα δείγμα από καθέναν από τους τρεις επιλεγμένους σας υπόπτους (για να διευκολυνθεί η έρευνα τα δείγματα έχουν ήδη αναλυθεί από το εργαστήριο).
Ύποπτοι: δώστε την κάρτα με το προφίλ DNA σας (Εικόνα 3) στους ερευνητές που τη ζητούν.
Εγκληματολογικό εργαστήριο: δώσε στους ερευνητές τα αποτελέσματα της ανάλυσης του DNA από το σημείο του εγκλήματος (το προφίλ DNA του θύματος), και τα προφίλ του DNA που βρέθηκαν στα αποδεικτικά στοιχεία (Εικόνα 4).
Ερευνητές: ταιριάζει το προφίλ DNA κάποιου από τους τρεις υπόπτους σας με τα προφίλ DNA από οποιοδήποτε από τα αποδεικτικά στοιχεία που βρέθηκαν στον τόπο του εγκλήματος;
Ερευνητές: χρησιμοποιώντας τον Πίνακα 3, παρακάτω, τι μπορείτε να συμπεράνετε από τη σύγκρισή σας; Ξέρετε ποιος είναι ο δολοφόνος; Θυμηθείτε τι είπαν οι ύποπτοι στις δηλώσεις τους, και μην ξεχνάτε ότι δεν είναι απαραίτητο όλα τα δείγματα DNA που βρέθηκαν στον τόπο του εγκλήματος να έχουν σχέση με τη δολοφονία.

Πίνακας 3: Τα συμπεράσματα των ερευνητών
Δείγμα από τον τόπο του εγκλήματος	Μήπως αυτό το προφίλ ταιριάζει με κάποιο από τους υπόπτους σας; Αν ναι, ποιο είναι αυτό;	Νομίζετε ότι το δείγμα αυτό προέρχεται από τον εγκληματία?
Αίμα στο περβάζι
Αίμα στη λεπίδα του μαχαιριού
Δερματικά κύτταρα στη λαβή του μαχαιριού
Δερματικά κύτταρα κάτω από τα νύχια του θύματος
Δερματικά κύτταρα στο μπουφάν του θύματος

Επικεφαλής επιθεωρητής: μήπως κάποια από τις ομάδες εντόπισε τον εγκληματία? Αν όχι, ανακοινώστε ότι οι ερευνητές μπορούν να συγκρίνουν τα δείγματα που έχουν ληφθεί από τον τόπο του εγκλήματος με την εθνική βάση δεδομένων DNA. Θα μπορούσατε να επιλέξετε να αφήσετε τους ερευνητές να συγκρίνουν τα δείγματα τους με τη βάση δεδομένων, ακόμη και αν έχουν εντοπίσει έναν ύποπτο για τη δολοφονία.
Ερευνητές: μπορείτε να βρείτε μια αντιστοιχία μεταξύ της στοιχείων που συλλέχθηκαν από τον τόπο του εγκλήματος και τα προφίλ DNA στη βάση δεδομένων (Εικόνα 4); Ποιος νομίζετε ότι είναι ο δολοφόνος;
Επικεφαλής επιθεωρητής: όταν όλες οι ομάδες έχουν αποφασίσει ποιος νομίζουν ότι είναι ο δολοφόνος, αποκαλύψτε την ταυτότητα του δολοφόνου, ως τον Eric και διαβάστε την ομολογία του.

Μετά τη σύλληψη του, ο Eric αποφάσισε να ομολογήσει στην αστυνομία τι συνέβη το εκείνη τη νύχτα.

Στην πρότερη ζωή του, ο Eric είχε συλληφθεί πολλές φορές για διακίνηση και χρήση απαγορευμένων ουσιών. Όμως αποφάσισε να ξεχάσει την παλιά του ζωή, και τώρα είναι ιδιοκτήτης στο δικό του εστιατόριο. Λίγοι μόνο άνθρωποι γνώριζαν για το παρελθόν του, συμπεριλαμβανομένου και του Peter. Και ο Peter είχε ένα σκοτεινό παρελθόν και γνώριζε τον Eric πολύ καλά. Αποφάσισε να γράψει σχετικά με τον Eric και να συμπεριλάβει λεπτομέρειες γύρω από τις εγκληματικές του δραστηριότητες στο βιβλίο της ιστορίας της ζωής του.

Το απόγευμα που συνέβη το έγκλημα, ο Peter γιόρταζε την ολοκλήρωση του βιβλίου του και δειπνούσε στο ξενοδοχείο με κάποιους φίλους, συμπεριλαμβανομένου και του Eric. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Eric συνειδητοποίησε ότι ο Peter είχε γράψει γι ‘αυτόν στο βιβλίο του, και πως θα μπορούσε να βλάψει τη φήμη του.

Μετά το δείπνο, όλοι οι καλεσμένοι έμειναν στο εστιατόριο για καφέ. Ο Eric τελείωσε και πήγε μια βόλτα στους κήπους με σκοπό να σχεδιάσει τρόπο με τον οποίο θα έκανε τον Peter να σωπάσει και θα έκλεβε το βιβλίο του. Μπήκε κρυφά στην κουζίνα και έκλεψε ένα μαχαίρι, κρύβοντάς το στην τσέπη του παντελονιού του. Ο Eric κατέστρωσε ένα σχέδιο, αποφάσισε να συναντήσει τον Peter στο υπνοδωμάτιο του ξενοδοχείου για μία συζήτηση, και – όταν ο Peter δεν θα το περιμένει – να τον σκοτώσει με το μαχαίρι.

Όλα πήγαιναν σύμφωνα με το σχέδιό του, ωστόσο ενώ ο Peter πέθαινε ξαπλωμένος στο δάπεδο λουσμένος στο αίμα, ο Eric άκουσε βήματα έξω από το δωμάτιο, και καθώς άρπαξε το βιβλίο, πανικοβλήθηκε, πέφτοντας κατά λάθος το μαχαίρι.

Αφού περπάτησε γρήγορα πίσω στο δωμάτιό του, έκρυψε το βιβλίο στη βαλίτσα του, προκειμένου να το καταστρέψει αργότερα. Σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει τη δικαιολογία μιας πρόωρης επαγγελματικής συνάντησης για να φύγει πρώτος το επόμενο πρωί.

Πόσο καλά το παιχνίδι αυτό αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα?

Τα προφίλ DNA που χρησιμοποιήθηκαν στο παιχνίδι ντετέκτιβ DNA βασίστηκαν σε πρότυπα ζωνών (μπάντες) από πραγματικά προφίλ. Η ανάλυση του προφίλ από εγκληματολογικούς επιστήμονες βασίζεται στην αναζήτηση για δείκτες (δηλαδή μικρές ακολουθίες νουκλεοτιδίων) μέσα στο DNA, τα μεγέθη των οποίων ποικίλλουν μεταξύ των ανθρώπων. Συμπεριλαμβανομένων των πολλαπλών δεικτών, με όλες τις παραλλαγές μεγέθους μεταξύ των ατόμων, είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ένα σχεδόν μοναδικό προφίλ για κάθε άτομο. Παλαιότερα τα προφίλ αυτά, δηλαδή οι διαφορετικού μεγέθους δείκτες αναπαριστάνονταν ως ζώνες διαφορετικών μεγεθών (όπως τα barcodes), αλλά στις μέρες μας, τα προφίλ αυτά συχνά παρουσιάζονται με τη μορφή γραφημάτων.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, 10 ζεύγη χρωμοσωμικών δεικτών καθώς και ένας δείκτης φυλετικών χρωμοσώματων του φύλου (αρσενικό ή θηλυκό) αναλύονται για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική διαφοροποίηση δυο ατόμων. Αυτό θα μπορούσε να δώσει μια πιθανότητα ταιριάσματος (δηλαδή την πιθανότητα εύρεσης δύο προσώπων με το ίδιο προφίλ) μικρότερη του ενός ατόμου στο ένα δισεκατομμύριο (1 000 000 000). Η πιθανότητα εύρεσης τέτοιου ταιριάσματος είναι υψηλότερη μεταξύ των μελών της ίδιας οικογένειας, των οποίων το DNA μοιράζεται, καθώς και στα ομοζυγωτικά δίδυμα, που έχουν τα ίδια (ή σχεδόν ταυτόσημα) προφίλ DNA. Τα προφίλ που αναλύονται στην Αγγλία και την Ουαλία σήμερα, αποθηκεύονται στην Εθνική βάση δεδομένων DNA του Ηνωμένου Βασιλείου..

Το παιχνίδι ντετέκτιβ DNA αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα σε ότι αφορά τα προφίλ, τα οποία αναπαρίστανται εδώ ως αυθεντικά «barcodes», και τα οποία προήρθαν τόσο από κάθε άτομο ξεχωριστά όσο και από τους λεκέδες στον τόπο του εγκλήματος (όπως τα κύτταρα του αίματος, τα δερματικά κύτταρα ή τα μαλλιά). Οι οκτώ δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το παιχνίδι είναι περισσότερο από αρκετοί για να διαφοροποιήσουν τους έξι υπόπτους μεταξύ τους. Όπως και στην πραγματικότητα, έτσι και στο παιχνίδι κάθε προφίλ συγκρίνεται ξεχωριστά με εκείνα των άλλων υπόπτων για κάθε έγκλημα που ερευνάται καθώς και τα προφίλ που βρέθηκαν στον τόπο του εγκλήματος. Μπορεί επίσης να συγκριθεί με μια βάση δεδομένων από προφίλ υπόπτων και εγκληματιών καθώς και δειγμάτων από προηγούμενα εγκλήματα.

Τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εγκληματολογικοί επιστήμονες στην καθημερινή ζωή για τη αναπαραγωγή του προφίλ είναι οι λεκέδες από τον τόπο του εγκλήματος που περιέχουν DNA από πολλά άτομα, λεκέδες που περιέχουν πολύ μικρές ποσότητες DNA, ή λεκέδες που περιέχουν αποικοδομημένο (κατεστραμμένο) DNA. Τα προβλήματα αυτά μπορούν να ξεπεραστούν σε κάποιο βαθμό σκιαγραφώντας τα προφίλ όλων των υπόπτων και όλων εκείνων που μπορεί να έχουν επισκεφθεί τον τόπο του εγκλήματος, με την ανάπτυξη νέων τεχνικών εύρεσης του προφίλ καθώς και με τη χρήση μεγαλύτερου αριθμού δεικτών DNA.

Η τεχνολογία σκιαγράφησης του προφίλ DNA χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα σε άλλες τεχνικές διερεύνησης και, στο δικαστήριο, θα πρέπει τα αποδεικτικά στοιχεία βασισμένα στο DNA να συνοδεύονται με άλλα στοιχεία μη-βασισμένα στο DNA όπως βίντεο ή καταθέσεις μαρτύρων.

Ηθικά ερωτήματα

Το παιχνίδι εγείρει πολλά ηθικά ερωτήματα σχετικά με τη χρήση που μπορεί να έχει στην εγκληματολογία μιας βάσης δεδομένων με DNA. Παρακάτω είναι μερικές ερωτήσεις, μαζί με τις πιθανές απαντήσεις, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μια συζήτηση. Να θυμάστε ότι δεν υπάρχουν μονοσήμαντες απαντήσεις εδώ: οι κυβερνήσεις, οι γιατροί, οι επιστήμονες και το ευρύ κοινό μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις.

Γιατί νομίζετε ότι το DNA του δολοφόνου ήταν στη βάση δεδομένων DNA; Πώς θα μπορούσατε να βρείτε τον δολοφόνο αν το DNA του δεν ήταν στη βάση δεδομένων;
Ο δολοφόνος είχε καταδικαστεί αρκετές φορές για κατοχή ναρκωτικών, και κάθε φορά, το DNA του καταγραφόταν στη βάση δεδομένων DNA. Εάν ο δολοφόνος δεν ήταν στη βάση δεδομένων, θα έπρεπε να ληφθούν δείγματα DNA από όλους τους υπόπτους (και όχι μόνο από τρεις). θα ήταν επίσης χρήσιμα περισσότερα «παραδοσιακά» αποδεικτικά στοιχεία όπως δακτυλικά αποτυπώματα, αν υπήρχε διαθέσιμο κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης, καθώς και η συλλογή καταθέσεων από τον ύποπτο και τους μάρτυρες.
Τι νομίζετε ότι πρέπει να γίνει με τα προφίλ DNA που έχουν ληφθεί από υπόπτους που αποδεικνύονται τελικά ότι είναι αθώοι; Πρέπει τα προφίλ DNA τους να εισάγονται στη βάση δεδομένων DNA ή θα πρέπει να καταστρέφονται; Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στη χώρα σας για το θέμα αυτό;
Στη Σκωτία, το DNA ενός υπόπτου κανονικά πρέπει να καταστρέφεται αμέσως, εάν δεν βρεθεί ένοχος. Για σοβαρά εγκλήματα, όπως η ανθρωποκτονία, το DNA ενός αθώου υπόπτου μπορεί να κρατηθεί στη βάση δεδομένων για τρία χρόνια. DNA από καταδικασμένους εγκληματίες διατηρείται μόνιμα στη βάση δεδομένων.

Μέχρι πρόσφατα, στην Αγγλία, το DNA λαμβάνονταν από τον κάθε έναν που είχε συλληφθεί και προστίθονταν στη βάση δεδομένων – ακόμη και το DNA από ανθρώπους που αργότερα αποδείχθηκε ότι ήταν αθώοι παρέμεινε μόνιμα. Μετά από απόφαση το 2008 από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η κατάσταση στην Αγγλία θα αλλάξει σε έναν παρόμοιο σύστημα με αυτό της Σκωτίας.
Τι νομίζετε ότι πρέπει να συμβεί με το προφίλ DNA ενός 12-χρονου κλέφτη; Πρέπει το DNA των παιδιών να είναι στη βάση δεδομένων DNA – και αυτό εξαρτάται από το πόσο σοβαρό είναι το έγκλημα; Τι θα γίνει με ένα 12-χρονο που καταδικάστηκε για φόνο;
Στη Σκωτία, η ελάχιστη ηλικία στην οποία κάποιος θεωρείται ότι είναι υπεύθυνος για διαπράξει ένα έγκλημα είναι οκτώ χρονών. Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται και να επισημαίνονται ως εγκληματίες, γιατί θα πρέπει να τους δοθεί μια ευκαιρία να μάθουν από τα λάθη τους. Άλλοι άνθρωποι πιστεύουν, ωστόσο, ότι οι νεαροί παραβάτες είναι πιο πιθανό να υποτροπιάσουν και ότι εισάγοντας το DNA τους στη βάση δεδομένων θα βοηθήσει στη σύλληψή τους αν διαπράξουν ένα έγκλημα στο μέλλον
Αφού παίξατε αυτό το παιχνίδι, τι πιστεύετε σχετικά με τη χρήση των βάσεων δεδομένων DNA για τη διαλεύκανση εγκλημάτων; Μπορείτε να σκεφτείτε κάποιον λόγο για τον οποίο ίσως δεν θα θέλετε το DNA σας να βρίσκεται σε μια βάση δεδομένων;
Παρά το γεγονός ότι μία βάση δεδομένων DNA είναι πολύ χρήσιμη στη σύλληψη εγκληματιών και τον εντοπισμό πτωμάτων, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι δεν θα ήθελαν το DNA τους να βρίσκεται σε μια βάση δεδομένων. Για παράδειγμα:
- Μερικοί άνθρωποι ανησυχούν για τις πιθανότητες του λάθους από την ανάμειξη πληροφοριών στη βάση δεδομένων, ή ότι κάποιος μπορεί να μπει μέσα στη βάση δεδομένων και να αλλάξει τις πληροφορίες.
- Και οι ίδιοι οι εγκληματίες ανησυχούν, καθώς εάν επαναλάβουν της παράβασή τους, θα μπορούν να συλληφθούν ευκολότερα.
- Πολλοί άνθρωποι ανησυχούν για την προστασία των προσωπικών τους δεδομένων, αφού το DNA μπορεί να αποκαλύψει προσωπικές πληροφορίες. Παρόλο που το ίδιο το προφίλ DNA είναι αρκετά μη κατατοπιστικό στην παραγωγή πληροφοριών, το αρχικό δείγμα κυττάρων ή το DNA μπορεί επίσης να αποθηκευτεί. Αν και απίθανο, είναι δυνατόν από το εν λόγω δείγμα να προσδιοριστεί η αλληλουχία του DNA.
- Μια απάντηση που θα μπορούσε να μην προκύψει από την τάξη είναι η αναλογικότητα – αυτός είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να θέσουμε το ερώτημα: εισάγοντας το DNA του καθενός σε μια ποινική βάση δεδομένων DNA για εγκλήματα, μπορούμε να λύσουμε ή προκαλούνται περισσότερα προβλήματα; Αυτά μπορεί να είναι οικονομικά ή διοικητικά, καθώς επίσης και δεοντολογικά και ηθικά.
- Πρέπει να βρεθεί μία ισορροπία μεταξύ των έγκυρων προσωπικών ανησυχιών όπως αυτές, καθώς και τα οφέλη από τη χρήση μίας ποινικής βάσης δεδομένων DNA. Αυτά προσδιορίζονται με συζήτηση και επιβάλλονται από το νόμο.

Ευχαριστίες

Το παιχνίδι αυτό δημιουργήθηκε από την συνεργασία της ομάδας Gene Jury – Heather McQueen, Fiona Stewart, Sarah Keer-Keer and Kenneth Wallace-Müller – στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Αγγλία. Για περισσότερες λεπτομέρειες, ανατρέξτε στην ιστοσελιδα Gene Jury ^w1.

Ευχαριστούμε την Sandra Couperwhite, ιατροδικαστική επιστήμονας καθως την Αστυνομία Lothian and Borders Police, για τη βοήθειά της με το κομματι «Πόσο καλά το παιχνίδι αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα;»

References

Hodge R, Wegener AL (2006) Alec Jeffreys interview: a pioneer on the frontier of human diversity. Science in School 3: 16-19.

Web References

w1 – To πρόγραμμα Gene Jury που εδρεύει στο Εδιμβούργο, Ηνωμένο Βασίλειο, έχει ως στόχο την ενασχόληση των παιδιών ηλικίας 7-14 ετών με βιοηθικά ζητήματα που προκύπτουν από τη χρήση της σύγχρονης γενετικής τεχνολογίας, μέσω διαδραστικών εργαστηρίων και διδακτικών δραστηριοτήτων. Για περισσότερες πληροφορίες και για να κατεβάσετε τα υλικά, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Gene Jury: www.genejury.biology.ed.ac.uk
- Για να κατεβάσετε από το διαδίκτυο τα απαραίτητα υλικά για το παιχνίδι του ντετέκτιβ στα Αγγλικά, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: www.genejury.biology.ed.ac.uk/databaseDNAdetectives.html
- Τα υλικά είναι επίσης διαθέσιμα στα Ελληνικά:
  - Κάρτες αποδεικτικών στοιχείων (PDF ή Word®)
  - Κάρτες με τις δηλώσεις των υπόπτων και την έκθεση του παθολόγου (PDF ή Word®)
  - Κάρτες με τα προφίλ του υπόπτου και του θύματος (PDF ή Word®)
  - Το φύλλο με τα προφίλ DNA των αποδεικτικών στοιχείων και το φύλλο με τη βάση δεδομένων DNA (PDF ή Word®)
- Για περισσότερες λεπτομέρειες για την σκιαγράφηση του προφίλ DNA, δείτε: www.genejury.biology.ed.ac.uk/databaseTeachersResources.html
- Για μια λίστα με περισσότερα υλικά σχετικά με το DNA που βρίσκονται στην ιστοσελίδα Gene Jury, δείτε: www.genejury.biology.ed.ac.uk/learningzone_whoseDNA.html

Resources

Το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου έχει επίσης αναπτύξει μια δραστηριότητα συζητήσεων σχετικά με τη χρήση των βάσεων δεδομένων DNA στο πλαίσιο των ποινικών ερευνών και για την ιατρική έρευνα. Για να κατεβάσετε τις οδηγίες, επισκεφθείτε τη διεύθυνση: http://sibe.bio.ed.ac.uk/resources
Για περισσότερα μυστήρια ντετέκτιβ στη σχολική τάξη της επιστήμης, δείτε:
- Gardner G (2006) Το μυστήριο ντετέκτιβ: μια διεπιστημονική επιδρομή στη βασική επιστήμη της εγκληματολογίας. Science in School 3.

Author(s)

Ο Kenneth Wallace-Müller είναι πτυχιούχος στις βιολογικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, όπου, ως μέλος της ομάδας Gene Jury (Κριτική Επιτροπή Γονιδίου), σύνταξε μια ποικιλία βάσης δεδομένων DNA και εγκληματολογικών πηγών διδασκαλίας. Ο Kenneth επί του παρόντος σπουδάζει δίκαιο και οικονομικά στη Βιέννη, Αυστρία.

Review

Αυτό το άρθρο προσφέρει μια λαμπρή ιδέα για τη διδασκαλία σχετικά με το μόριο του DNA, και θα πρέπει να παρακινήσει ένα μεγάλο αριθμό μαθητών. Θα ήταν εφικτό σε οποιαδήποτε τυπική σχολική τάξη, εφ ‘όσον ο δάσκαλος διαθέτει αρκετό χρόνο για προετοιμασία.

Andrew Galea, Μάλτα