Μετάφραση Βαγγέλης Κολτσάκης (Vangelis Koltsakis). Η Ellen Raphael, από την εταιρεία Sense About Science, εξηγεί γιατί το σύστημα peer review είναι τόσο σημαντικό στην επιστήμη και περιγράφει…
Η φωτογραφία διατέθηκε από
τη Sense about Science
Με τις αλλαγές στο Αγγλικό πρόγραμμα σπουδών για τις Φυσικές Επιστήμες θα υπάρξει πολύς χρόνος, όσος δεν υπήρξε ποτέ ως τώρα, για την εξερεύνηση των εσωτερικών διαδικασιών της επιστημονικής μεθόδου (βλ. Burden, 2007). Αποτελεί πλέον μια βασική ανάγκη το να γνωρίσουν οι μαθητές επιπέδου key stage 4 (14-16 ετών) το πώς οι επιστημονικές ιδέες παρουσιάζονται, αξιολογούνται και διαχέονται. Στη Sense About Science, μια εταιρεία που χρηματοδοτεί την προώθηση της σωστής επιστημονικής τεκμηρίωσης στις δημόσιες συζητήσεις, υποδεχόμαστε με ευχαρίστηση τη νέα εξέλιξη. Οι μαθητές πρέπει να ανακαλύψουν νωρίς στα μαθητικά τους χρόνια το τι είναι η επιστήμη, καθώς πρέπει να διαχειρίζονται δεδομένα και στοιχεία με ωριμότητα και κριτικά, και θα πρέπει να αποκτήσουν βαθιά γνώση, έτσι που να καθοδηγούν οι ίδιοι το όποιο θέμα και όχι να παρασύρονται από αυτό.
Αυτό είναι σημαντικό, όχι μόνο για την κατανόηση της επιστημονικής μεθόδου, αλλά και για να βοηθηθούν οι μαθητές στη διαπραγμάτευση του κόσμου και έξω από το σχολείο. Πρέπει να καταλάβουν οι μαθητές ότι η επιστημονική γνώση που σήμερα θεωρείται αποδεκτή –όπως η περιστροφή της Γης γύρω από τον Ήλιο- είναι, στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα πολυετών ακαδημαϊκών συζητήσεων και συγκεντρώσεων αποδείξεων. Με τον τρόπο αυτό, οι μαθητές μπορούν να ενθαρρυνθούν να μελετούν κριτικά τα νέα ερευνητικά δεδομένα και να σκέφτονται την αποδεικτική τους βάση, και όχι να πιστεύουν τις όποιες νέες θεωρίες μόνο και μόνο επειδή αυτές φαίνονται να έχουν κάποιο νόημα. Προς το παρόν, υπάρχουν διαθέσιμες στους εκπαιδευτικούς πολύ λίγες πηγές που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν στο να διδάξουν το πώς αξιολογούνται οι επιστημονικές πληροφορίες και πως αυτές προστίθενται στο υπάρχον σώμα της επιστημονικής γνώσης.
Το 2005, η Sense About Science δημοσίευσε το I don’t know what to believe… (δεν ξέρω τι να πιστέψω…), έναν σύντομο οδηγό για το peer revieww1. Ο οδηγός έτυχε μεγάλης αποδοχής, καθώς διανεμήθηκαν περισσότερα από 60.000 αντίτυπά του παγκοσμίως. Ο οδηγός αυτός έχει σκοπό να βοηθήσει τους ανθρώπους να κατανοήσουν τη διαδρομή των επιστημονικών ιδεών μέχρι αυτές να προστεθούν στην υπάρχουσα επιστημονική γνώση και να αρχίσουν να αναπαράγονται και από άλλους ερευνητές. Επίσης, ο οδηγός τονίζει τη διαφορά ανάμεσα στη δημοσιευμένη και στη μη δημοσιευμένη έρευνα, βοηθώντας τους ανθρώπους να προσδιορίζουν αν οι όποιοι επιστημονικοί ισχυρισμοί που διαβάζουν στις εφημερίδες ή στο Διαδίκτυο προέρχονται από επιστημονικά έντυπα ή από επιστήμονες που έχουν επιλέξει να μην εκθέτουν τις εργασίες τους στην αυστηρή κριτική του peer review.
Η φωτογραφία διατέθηκε από
τη Sense about Science
Ο οδηγός αναπτύχθηκε μέσα από συναντήσεις διαφόρων ομάδων, στις οποίες συμμετείχαν και εκπαιδευτικοί δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και μαθητές τους. Ήταν πολύ χρήσιμο να ακουστούν από την αρχή οι γνώμες των εκπαιδευτικών και των μαθητών για τον οδηγό, να ανακαλύψουμε ποιες πληροφορίες τους φαινόταν χρήσιμες και ποιες περιττές. Επίσης, επιβεβαιώθηκε το ότι πολύ λίγοι μαθητές γνωρίζουν τι είναι το peer review, πώς αυτό συνδέεται με την επιστήμη και πώς μπορεί να τους βοηθήσει να αξιολογήσουν νέες επιστημονικές ιδέες και νέους ερευνητικούς ισχυρισμούς.
Η πρώτη φορά που οι μαθητές πληροφορούνται την ύπαρξη του συστήματος peer review είναι όταν μελετούν κάποιο επιστημονικό θέμα στο πανεπιστήμιο, κάτι που σημαίνει πως όσοι μαθητές δεν ακολουθούν πανεπιστημιακές σπουδές, πιθανώς δεν θα μάθουν ποτέ για το ρόλο που έχει το peer review στην επιστημονική πρόοδο. Μετά την κυκλοφορία του οδηγού, δεχθήκαμε πολλές αιτήσεις για τη χρήση του μέσα στην τάξη. Αυτές οι αιτήσεις προέρχονταν από εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά και από άλλους εμπλεκόμενους με την εκπαίδευση στις επιστήμες. Ήμασταν πάντα πολύ πρόθυμοι να αναπτύξουμε εξειδικευμένο εκπαιδευτικό υλικό για σχολεία, σχετικά με το peer review και με την αποδοχή των νέων επιστημονικών αντιλήψεων.
Έτσι, αποφασίστηκε ότι αντί να παρέχουμε στα σχολεία μόνο το I don’t know what to believe…, θα ξεκινούσαμε να δημιουργούμε ένα πλήρες εκπαιδευτικό υλικό, με δικτυακό τόπο με υλικό, όπου οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές θα μπορούσαν να αναζητούν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το peer review, την επιστημονική γνώση και τις επιστημονικές αποδείξεις. Το υλικό βρίσκεται τώρα σε φάση ανάπτυξης και αναμένεται να ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2007.
Επιπρόσθετα προς τον δικτυακό τόπο, θα παράγουμε δωρεάν έντυπο υλικό για τους εκπαιδευτικούς. Το έντυπο υλικό θα περιέχει πρακτικές οδηγίες σχετικά με τη διαδικασία peer review. Θα υπάρχουν μελέτες περίπτωσης στις οποίες τα ΜΜΕ αμφισβητούν την επιστημονική έρευνα, όπως για παράδειγμα το εμβόλιο MMR ή τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, όπου θα φαίνεται πως τα επιστημονικά στοιχεία ερμηνεύονται διαφορετικά, ανάλογα με τα επιμέρους συμφέροντα. Τελικά, θα υπάρχει και πρακτική εξάσκηση, όπου θα ζητείται από τους μαθητές να αξιολογήσουν κριτικά την εργασία κάποιου άλλου. Το υλικό, όπως ο σύντομος οδηγός, δεν θα αποφεύγει τις δύσκολες ερωτήσεις, όπως για παράδειγμα πώς να αντιμετωπίζονται τα απατηλά αποτελέσματα ή οι ανεξάρτητοι επιστήμονες που προωθούν στα ΜΜΕ τα αποτελέσματά τους. Η αντιμετώπιση δύσκολων ερωτήσεων ελπίζουμε να προκαλέσει συζητήσεις στην τάξη.
Έχουν γίνει τελευταία πολλές συζητήσεις σχετικά με το αν το νέο πρόγραμμα σπουδών καθιστά πιο κατανοητή την επιστήμη και έχει αναφερθεί ότι του ταιριάζει περισσότερο να οριστεί ως «κοινωνιολογία της επιστήμης». Υπάρχουν επίσης ανησυχίες σχετικά με το ότι το νέο πρόγραμμα δεν απαιτεί να ληφθεί υπόψη το πώς η επιστήμη ρυθμίζεται και εσωτερικά και εξωτερικά. Ελπίζουμε ότι το υλικό μας κατά κάποιο τρόπο θα φωτίσει τον τρόπο με τον οποίο η επιστήμη ρυθμίζεται εσωτερικά από τους επιστήμονες μέσω του συστήματος peer review. Όμως αξίζει να τονιστεί το τι κάνει καλά το νέο πρόγραμμα σπουδών. Για πρώτη φορά οι μαθητές παροτρύνονται να σκεφτούν τι είναι η επιστημονική απόδειξη, από πού προέρχονται οι επιστημονικές ιδέες και την επίδραση που αυτές μπορεί να έχουν στην κοινωνία. Το πρόγραμμα σπουδών μας επιτρέπει να κοιτάξουμε βαθύτερα το τι καθιστά επιστήμη την επιστήμη.
Αν και πρέπει να αγωνιστούμε για να εξασφαλίσουμε τις πρακτικές απόψεις της εκπαίδευσης στις Φυσικές Επιστήμες και τη διδασκαλία μιας πλατιάς βάσης επιστημονικής γνώσης, η συζήτηση σχετικά με τις εφαρμογές της επιστήμης και τις ηθικές και κοινωνικές συνέπειές της δεν θα πρέπει να θεωρηθεί επιζήμια ή ως η «εύκολη επιλογή». Η παροχή στους μελλοντικούς επιστήμονες και καταναλωτές μιας πραγματικής δυνατότητας κατανόησης της επιστημονικής μεθόδου, της θεωρίας της και της πρακτικής της, και του πως γεννιούνται οι ιδέες και οι αποδείξεις, θα μπορούσε να παράγει άτομα ικανά να πάρουν θέση σε επιστημονικά ζητήματα, ειδικά σε αντιφατικά θέματα, όπου δεν είναι εύκολο να δει κανείς όλη την αλήθεια.
References
Web References
- w1 – I don’t know what to believe… διατίθεται δωρεάν από τον δικτυακό τόπο της Sense About Science.
- Αντίγραφα μπορούν επίσης να παραγγελθούν από αυτή τη σελίδα. Υπάρχει μια μικρή χρέωση για την αποστολή έντυπων αντιγράφων έξω από το Ηνωμένο Βασίλειο, για την κάλυψη του κόστους της ταχυδρομικής αποστολής.
Resources
Review
Αν και το θέμα δεν είναι τόσο συναρπαστικό όσο οι περισσότερες πρόσφατες ανακαλύψεις στην έρευνα αιχμής, αυτό το άρθρο σχετίζεται με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς των Φυσικών Επιστημών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Είναι γεγονός ότι η εστίαση στο peer review, σε συνδυασμό με τη συνήθη σειρά «παρατήρηση, υπόθεση, πείραμα, θεωρία», είναι απαραίτητη για μια σωστή επιστημολογική προσέγγιση του τι είναι αυτό που καθιστά επιστήμη την επιστήμη.
Για τους λόγους αυτούς, το σαφές και περιεκτικό άρθρο της Ellen Raphael είναι χρήσιμο για εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να αναβαθμίσουν τις γνώσεις τους και για μαθητές με κίνητρα για εμβάθυνση στη μελέτη της επιστημονικής μεθόδου. Επιπρόσθετα, η πρόσκληση της Sense About Science για να ελεγχθεί το διδακτικό της υλικό (ο έντυπος οδηγός και ο σχετικός δικτυακός τόπος) αποτελεί επίσης μια καλή ευκαιρία για εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται για τις αντιλήψεις και για την κοινωνική επίδραση της επιστήμης. Το όλο άρθρο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε δραστηριότητες στην τάξη ή να διαβαστεί από μαθητές που ενδιαφέρονται για το θέμα.
License