Solidarność nauczycieli: brytyjsko- rwandzki projekt nauczania fizyki

Wzmianka o Rwandzie natychmiast przywodzi na myśl kłopoty tego państwa czyli ludobójstwo w Rwandzie w1994 kiedy masowo wymordowano 800 tyś ludzi;wydarzenie, którego nie można i nie wolno zapomnieć. Ze skutecznym rządem, znacznym wzrostem gospodarczym i kwitnącym przemysłem turystycznym to położone w środkowo - wschodniej Afryce państwo jest obecnie przykładem afrykańskiego sukcesu. Jednak to system edukacji przykuł uwagę nauczyciela fizyki Davida Richardsona, gdy w 2004 roku odwiedził kolegę, pracującego jako wolontariusz w w szkole średniej z internatem Apred Ndera, około 5 mili od stolicy Kigali.

“ Rwandcy uczniowie są zazwyczaj dobrze zmotywowani i bardzo pragną dobrze wypaść, wiedząc, że kluczem do sukcesu w życiu jest zdobycie dobrego wykształcenia” mówi David, który pracuje w Clifton College ^w1, szkole z internatem w Bristolu (Wielka Brytania). „Niestety, dyskusje nie stanowią części programu nauczania. Niejednokrotnie uczniowie tylko przepisują treść z tablicy, którą później próbują zrozumieć. Niedoceniani w społeczeństwie i źle opłacani nauczyciele często mają więcej niż jedno źródło dochodu, aby związać koniec z końcem. Ponadto,mogą w każdej chwili bez ostrzeżenia odejść ze szkoły i podjąć pracy gdzie indziej, w wyniku czego uczniowie zostają bez nauczyciela.”

Podczas pobytu, David uczył grupę siedemnastolatków z 5 klasy matematyczno-fizycznej szkoły średniej w ich czasie wolnym od zajęć. “Zajęcia praktyczne nie są powszechne w rwandzkich szkołach szczególnie na lekcjach fizyki, co wynika głownie z braku aparatury.” mówi. „Sprzęt, który posiadają jest często niekompletny, uszkodzony lub po prostu nie wiedzą jak go używać. Nigdy wcześniej nie widzieli prostego obiegu elektrycznego i nikt z nich nie potrafił podłączyć żarówek do baterii kiedy przyniosłem je na lekcje.”

To zainspirowało Davida do przygotowania godzinnego pokazu pokrywającego szkolny program nauczania fizyki. „Spędziłem dwa tygodnie na zbieraniu sprzętu aby zademonstrować fale stojące, drgania w rurze, efekt Dopplera i inne .” Rezultaty przerosły jego oczekiwania. Dzięki samej reklamie szeptanej korytarz wypęłniony był grupą 300 uczniów. To była świetna zabawa. Kiedy tu wracam, studenci mówią mi, że wciąż pamiętaja lekcję fizyki, którą wtedy widzieli.”

To skłoniło Davida do podjęcia próby poprawy jakości zajęć praktycznych w rwandzkich szkołach średnich. Sprawdził w jaki sposób można wprowadzić zajęcia praktyczne do programu szkoły. „Zrobiłem listę, a następnie wróciłem do domu z misją znalezienia sposobu na zorganizowanie potrzebnego sprzętu dla uczniów w Rwandzie,” wyjaśnia.

W następnym roku zwrócił się do międzynarodowego departamentu Instytut Fizyki^w2 (IOP) z siedzibą w Wielkiej Brytani z prośbą o dofinansowanie jego pomysłu. „Moim celem było zebranie wystarczającej ilości aparatury dla pięciu szkół potrzebnej do przeprowadzenia demonstracji z zakresu fal, optyki, elektroniki oraz współczesnej fizyki” mówi. „Zaplanowałem zabrać ze sobą czterech kolegów i wyjechać w lecie do pracy z dziesięcioma miejscowymi nauczycielami, szkoląc ich z zakresu obsługi aparatury i motywując ich do używania jej w klasie.”

IOP zgodziła się wesprzeć nas swoimi funduszami i w sierpniu 2005 roku David w towarzystwie koordyantora sieci IOP Davida Grace’a oraz grupy ze szkoły Gordano School w Portishead – kierownika pracownii fizyki Paula Crossthwaite’a, nauczyciela Paula Welcha oraz 18-letniego Adama Aziz wybranego spośród wielu studentów, którzy się zgłosili – wrócił do Kigali. „Szkolenie nauczycieli było niezwykłym doświadczeniem” mówi David. „Byłem pod wrażeniem ich ciężkiej pracy. Nie było tam osób nieśmiałych, każdy chciał się uczyć, wszyscy byli przyjaźni i zadowoleni z udziału. Nie mogli się doczekać aby sprawdzić co kryje się w pierwszym pudełku!”

Nawet podczas posiłków, rozmowa często schodziła na fizykę. „Zaintersowały mnie informacje na temat polityki systemu edukacyjnego i tego jak nauczyciele pracują w tym systemie w swoich szkołach” mówi David.

David zaczął od demonstracji aparatury obiegu. „Przeprowadzili eksperyment uważnie i precyzyjnie, robiąc szczegółowe notatki i byli zachwyceni, że będą mogli zabrać ze sobą sprzęt.” wspomina.

Nauczyciele ciągle mieli pomysły jaki sprzęt chcieliby pokazać swoim uczniom. „Naprawde zaczynasz doceniać w jak uprzywilejowanej sytuacji jesteśmy w Wielkiej Bryatnii, gdy widzisz nauczyciela, który nie może się doczekać momentu, kiedy będzie mogł użyć żarówek, baterii i amperomierza po raz pierwszy w swojej klasie” mówi David.

Projekt nie zakończył się na tym etapie. Gdy David powtórzył ćwiczenie w lecie 2006 roku, władze IOP zdecydowały zwiększyć liczbę szkół objętych projektem z pięciu do dziesięciu. Ponadto, rwandcy nauczyciele przeszkoleni w 2005 roku zastąpili swoich brytyjskich kolegów i kontynuowali szkolenia. „Czułem, że to ważne, aby rwandcy nauczyciele czuli, że dzielą się nabytą wiedzą z kolegami z całego kraju” mówi. „Poczułem się podbudowany słysząc jak używaja sprzętu, który dostali i o wpływie jaki ma na uczniów.”

Ponadto, IOP wyraził zgodę na sfinansowanie warsztatu, w którym będzie można wykonać potrzebną aparaturę na miejscu. Dwóch techników – byli uczniowie szkoły Apred Ndera – zostali przeszkoleni jak robić sprzęt. „W ciągu 12 miesięcy wyprodukowali 65 zestawów aparatury, które można było rozesłać do szkół w Rwandzie” mówi David „Wystawili swoje produkty na targach edukacyjnych Rwandy oraz Ugandy i wielu ludzi komentowało ich jakość, niedowierzając, że zostały wyprodukowane lokalnie.” To właśnie w tamtym czasie czasopismo Nature^w3 usłyszało o projekcie. Pokrywają koszt pensji dwóch techników, początkowo przez okres trzech lat, oraz finansują zakup elementów potrzebnych do wyprodukowania 100 zestawów aparatury rocznie.

Ostatnim etapem było wprowadzenie lokalnego menadzera projektu, aby projekt mógł być prowadzony z Rwandy. Od tamtej pory David spotkał się z przedstawicielami rwandzkiego rządu w celu omówienia znaczenia praktycznych demonstracji w szkolnictwie średnim. IOP i Nature współpracują z Instytutem Edukacji w Kigali^w4 aby upewnić się że przedsięwzięcie rozwija się. Podobny projekt IOP jest realizowany w Etiopii i są plany, aby rozszerzyć inicjatywę na inne afrykańskie państwa w tym Ghanę, Tanzanię, Ugandę oraz Malawi ^w5.

“Mam nadzieję i wierzę, że ten projekt jest dobrym przykładem jak rozpocząć wprowadzanie zajęć praktycznych do nauczania fizyki w szkołach średnich” mówi David. „Z niecierpliwością czekam na odpowiedź rządu na to wyzwanie i ufam że ostatecznie to uczniowie odczują korzyści: lepsze nauczanie fizyki.”